Kamishibai
Que é o kamishibai?
Kamishibai, en xaponés, quere dicir “teatro de papel”.
Como o texto está na
parte posterior das láminas o kamishibai sempre necesita un presentador ou
intérprete que lea o texto mentres os espectadores contemplan os debuxos.
A lectura do kamishibai
realízase colocando as láminas en orde sobre un soporte, teatrillo de tres
portas que se chama “butai”, de cara ao auditorio, e deslizando as láminas
unha tras outra mentres se le o texto.
Orixe do Kamishibai
Estamos en 1930, nunha das rúas máis populosas de Tokio. De lonxe vese chegar a un home en bicicleta. O home apéase dela e fai soar unha carraca. Pronto empezan a arremolinarse ao redor del decenas de nenos.
É lóxico, o home é un
vendedor de lambetadas. Pero, ademais, trae consigo o kamishibai. Saca un
teatrillo de madeira do tamaño dun maletín, polo que comeza a deslizar unhas
láminas cuns debuxos de trazos grosos e sinxelos. No seu reverso está escrito
un texto con rápidas descricións e diálogos vivaces, que o home le. Os nenos
escoitan e miran pampos, gritan aterrados, ou rin a pleno pulmón.
O kamishibai nunca falla,
é máxico, sempre consegue atrapar a atención dos nenos, facelos atravesar esa
liña que separa a fantasía da realidade.
Este é, pois, a orixe do
kamishibai: xurdiu en Xapón, durante a crise económica de finais dos anos 20,
como unha fórmula para combater o desemprego: o home da bicicleta, tras o éxito
da representación, vendía con máis facilidade as súas lambetadas entre os
felices nenos.
Tras unhas décadas de
declive, nos últimos anos o kamishibai rexurdiu, esta vez xa como unha
actividade puramente lúdica e pedagóxica, e fíxoo con tanta forza que a súa
maxia se estendeu desde o país do Sol Nacente a outros continentes. Para coñecer algo máis da súa
historia.
Kamishibai, en xaponés,
quere dicir “teatro de papel”. Con todo, o kamishibai é moito máis que iso: é
todo un universo repleto de historias sinxelas pero ricas en sentimentos e
ensinos.
A súa maxia
O kamishibai fascina á audiencia. Une a maxia das palabras co encanto das imaxes captando a atención de todos, especialmente dos máis pequenos. O compoñente teatral do kamishibai transcende á simple lectura, axuda a conseguir un efecto máxico e de concentración en torno ao conto moito máis facilmente que con outras técnicas.
Ao interpretar un
kamishibai prodúcese a interacción gozosa e compartida entre os membros da
audiencia, entre estes e o intérprete, e entre ambos e a mensaxe que o autor
quere transmitir.
Os nenos asisten en grupo
a un espectáculo no que todos xuntos poden gritar de medo ou rir con forza.
Isto lles predispón a compartir os mesmos sentimentos, experimentando a
sensación de grupo e o goce conxunto. Devandito efecto pode ser incrementado
polo intérprete adaptando o seu entonación, ritmo e mesmo variando expresións
tendo en conta o ambiente creado.
E ademais…
– Pode axudar a recuperar
a tradición oral e facilita enormemente o contar contos a outras persoas: avós
aos seus netos, mozos maiores a outros máis pequenos, nunha festa infantil…
– Esperta a imaxinación e
a fantasía entre os oíntes.
– Fomenta o gusto pola
lectura e a escritura.
– Permite o tratamento da
interculturalidade de forma natural mediante o uso de contos de diferentes
culturas. Co kamishibai, ademais de coñecer os distintos textos, gozarán das
imaxes que corresponden ás tradicións de cada unha delas.
– Facilita que os nenos
asuman o papel non só de oíntes, senón tamén de intérpretes e creadores.
– Como creadores, no Obradoiro de Kamishibai se lles esixe e fomenta o traballo en grupo e a
participación en actividades do centro e/ou da contorna.
– Axuda a estruturar e
organizar os textos narrativos.
– Resulta moi adecuado no
tratamento integrado das distintas linguas.
* Documentos de referencia: IKAJA, Asociación Internacional de
Kamishibai de Xapón, nvos 1-2 de Kamishibai, Newsletter.Japan.
Documentos básicos
Ofrecémosche estes documentos como os básicos para coñecer os aspectos máis importantes do kamishibai e das experiencias que con dita técnica estamos a ter nos nosos centros.
A maxia do kamishibai, publicado
por TK
KAMISHIBAI. A caixa dos 1001 soños, reportaxe de Cancha
Outros documentos:
ALDAMA JIMÉNEZ, Carmen
(2005): “Os contos do Sol Nacente”, en A miña Biblioteca, nº 3
(outubro), pp. 62-66.
ALDAMA JIMÉNEZ, Carmen
(2006): “Kamishibai. Outra forma de contar contos”, en Biribilka, Revista
dos Centros de Apoio ao Profesorado de Navarra, nº 3 (abril), pp.10-14.
Como elaborar un
kamishibai, en A
miña Biblioteca. A revista do mundo bibliotecario, nº 15,
outono de 2008, páxs. 48-52. Descríbense as principais pautas para a
elaboración de kamishibais. De especial interese para todos os educadores que
queiran desenvolver un Taller de Kamishibai.